demir eksikliği anemisi

Demir eksikliği anemisi Anemi dediğimiz zaman ilk aklımıza gelen kansızlıktır , fakat anemininde çeşitleri vardır, ve bazı hastalıkların semptomlarıyla anemiler oluşabilir. Demir eksikliği anemiside, kendi başına bir hastalık değildir, her zaman başka bir hastalığın bir semptomudur. Nedenleri arasında Uzun süreli kanamalar; gebelik, emzirme ve gelişme çağı gibi demir gereksiniminin arttığı durumlar; yiyecek emilim bozukluğu, ?pru hastalığı gibi demir emilim bozuklukları; besinlerle yeter miktarda demir alınamaması sayılabilir. Özellikle üreme çağındaki bayanlarda çok sık rastlanan bir durumdur.

Belirtiler

Solukluk, çarpıntı, nefes darlığı, yorgunluk, halsizlik gibi genel anemi belirtileri yanında dudak kö?elerinde çatlaklar, tırnakların kırılmas?, saçların kırılıp dökülmesi, dil yanmalar?, yutma güçlüğü (Plummer-Vinson sendromu), i?tahsızlık, kabızlık gibi semptomlar da bulunur.

Laboratuar

Hipokrom anemi bulguları olarak Ortalama Eritrosit Hacmi 81 den az, Otralama Eritrosit Hemoglobin 27 den düşük bulunur; eritrosit morfolojisinde mikrositoz, poikilositoz, anülositoz, anizositoz saptanır. Serum demir düzeyi normalden düşük bulunur. Serum ferritin düzeyinin veya kemik iliğinde sideroblastların azalmış bulunması tanıyı kesinleştirici kriterlerdir; kemik iliğinde demir deposunun yokluğunu ifade ederler. Kemik ili?i tetkikinde eritrosit yapım hızının arttığı saptanır. Serum ferritin düzeyinin azalmış bulunduğu vakalarda kemik iliği incelemesine gerek kalmaz.

Tedavi

Demir eksikliğini yaratan sebebin araştırılmas?:

Demir eksikliği anemisi tanısı konduktan sonra demir eksikliği oluşturan sebebe yönelik inceleme yapılmalıdır. Mesela mide tümörü veya diyafragma fıt??? gibi uzun süreli kanama yapan bir neden ortaya çıkarılabildiği takdirde bunun cerrahi yoldan tedavisine çalışılır, aksi halde demir tedavisi yarar sa?lamaz.

Kan verilmesi: A??r demir eksikliği anemilerinde tedaviye kan transfüzyonları ile ba?lanılmasının akut yararı vardır, kemik iliği uyarılm?? olur.

Demir tedavisi: Uzun süreli demir eksikliği anemilerinde demir tedavisine ağızdan demir ilaçalrıyla ba?lanmalıdır. Saf demir ilaçları tercih edilmelidir. Demirli ilaçlar aç karnına veya yemekler arasında alınırsa daha iyi emilir, fakat hastaların ço?u mide yakınmaları nedeniyle tok karnına almay? tercih ederler. A??z yoluyla aşırı dozda demir alınmasının sakıncası yoktur, zira ince barsaklardan demir emilimi vücudun gereksinimi oranında olur ve hemosideroz (fazla demir depolanmas?) tehlikesi ortaya çıkmaz.

Ağızdan günlük demir elementi dozu 100-200 mg dır. Preparatları kullanırken her birinin içerdiği demir miktarı göz önünde tutularak dozlama yapılmalıdır.

Vitamin C, mineral ve diğer vitaminlerle takviye edilmiş demir preparatlarının saf demir preparatlarına bir üstünlü?ü yoktur. Demir tedavisine ba?lamadan önce retikülosit sayım? yapılmalı ve hastanın tedaviye cevab? 7 gün sonraki retikülosit sayım? ile kontrol edilmelidir.

Retikülosit krizi denen retikülosit art??? (% 20 nin üzerine çıkmas?) demir tedavisine cevap alındığın? ifade eder. Aksi halde demir eksikliği dışında bir başka anemi ihtimali araştırılmalıdır (aplastik anemi?). Demir tedavisine retikülosit kriziyle cevap alındıktan sonra ağızdan demir verilmeye 3 ay kadar ayni dozda devam edilerek vücudun demir depoları doldurulmalıdır. Hemoglobin miktarı 10 gün sonra artma?a ba?lar ve yeterli hemoglobin art??? tedavinin 25 inci gününden sonra sağlanmış olur.

Parenteral (i?ne şeklinde) demir tedavisi, uzun süreli demir eksikliği anemilerinde pek gerekmez. Ancak ince barsaklardan emilim bozukluğu olanlarda veya oral (ağızdan) demir tedavisine tahammül gösteremeyenlerde başvurulabilir. Kas içi ve damar içi zerkleri mümkündür. Damar içi zerklerinin teknik zararları ve yan etkileri fazla olduğu için pek tutulmamaktadır. Kliniklerde kas içi demir zerkleri tercih edilmektedir. Jectofer ampullerinin i.m. zerkleri a?rılıdır. Ferrum Hausmann ın i.m. zerkleri ise ağrısızdır.

Ampulünde 100 mg elemanter demir bulunur. Parenteral demir dozaj?: Hemoglobini % 1 g artırabilmek için ortalama 200 mg demir elementine gereksinim olduğu hesaplanm??tır. Kadınlarda bu miktar 50 mg kadar fazladır. Hemoglobin aç??? (normal miktar – hastadaki HIb miktar?) 200 ile çarpılır. Bulunan rakama depo demiri olarak 1000 mg eklenir ve elde edilen gr kadar parenteral demir, Ferrum Hausmann ampulündeki 100 mg a bölünür. Böylece kaç ampul Ferrum Hausmann kullanılaca?? hesaplanm?? olur. Bu şekilde bulunan sınırın a??lması doğru olmaz, zira i.m. yoldan verilen demirin hepsi dola??ma ula?aca?? için hemosideroz (karaciğer yetmezliği, diyabet) tehlikesi do?ar. Genellikle parenteral demir tedavisi için 20-30 ampul yeterli olmaktadır.

Demir tedavisinin yan etkileri:
Oral kullanımda bulantı, kusma, mide ağrısı, ishal görülebilir. Kas içi kullanımda ise zerk yerinde a?r?, iltihaplanma, hafif solunum güçlüğü ve göğüs ağrısı olabilir. Damar içi zerklerde ise ?ok, aşırı kusmalar, terleme, sırt ve göğüs a?rıları olabilmektedir.